طی روزهای اخیر، بازارهای مالی ایران بار دیگر شاهد ماراتن صعودی خیرهکننده قیمت طلا و دلار بودند. این روند افزایش قیمتها که بهویژه در بخش سکه و طلای ۱۸ عیار مشهود است، سوالات بسیاری را درباره عوامل محرک و اثربخشی سیاستهای اقتصادی مطرح میکند. در حالی که دلار به رقم بیسابقه ۱۲۵,۰۰۰ تومان رسید، سکه امامی نیز با عبور از سطح ۱۳۱ میلیون تومان رکورد جدیدی را ثبت کرد و طلای ۱۸ عیار هر گرم با قیمت ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان معامله شد. این جهشها در بحبوحه فشارهای تورمی و انتظارات فزاینده تورمی رخ داده است.
<p align="center">
</p>
نکته قابل توجه این است که این تحولات بازار، همزمان با ابلاغ نسخه بازنگریشده آییننامه اجرایی مقابله با پولشویی و تأمین مالی تروریسم توسط هیأت وزیران صورت گرفت. آییننامهای که انتظار میرفت با اصلاحات گسترده، ساختار نظارتی مالی کشور را تقویت کرده و به ثبات بازارها کمک کند. اما چرا با وجود این تلاشهای سیاستی، روند صعودی قیمت طلا و دلار متوقف نشد؟
جهش بیسابقه قیمت طلا و دلار در بازار ایران
رشد افسارگسیخته قیمت طلا و دلار در روزهای اخیر، بار دیگر توجه فعالان اقتصادی و عموم مردم را به خود جلب کرده است. این افزایش قیمتها نه تنها در بازار ارز، بلکه در بازار سکه و طلا نیز به اوج خود رسیده است. کارشناسان اقتصادی دلایل متعددی را برای این صعود سریع برمیشمرند که از جمله مهمترین آنها میتوان به تشدید انتظارات تورمی در جامعه و افزایش تقاضای احتیاطی برای حفظ ارزش داراییها در برابر کاهش قدرت خرید پول ملی اشاره کرد. در شرایطی که سرمایهگذاران به دنبال پناهگاهی امن برای داراییهای خود هستند، طلا و دلار به مقاصد اصلی تبدیل شدهاند.
آییننامه جدید مقابله با پولشویی و تأمین مالی تروریسم؛ گامی برای شفافیت بازار طلا و دلار
ابلاغ نسخه بازنگریشده آییننامه اجرایی مقابله با پولشویی و تأمین مالی تروریسم توسط هیأت وزیران، یک رویداد مهم در راستای تقویت ساختار نظارتی مالی کشور محسوب میشود. این آییننامه با هدف انطباق با استانداردهای بینالمللی مانند توصیههای FATF و افزایش شفافیت در مبادلات مالی، بر چهار محور کلیدی متمرکز است:
تقویت هماهنگی نهادی: بهبود همکاری و تبادل اطلاعات بین تمامی دستگاههای نظارتی و اجرایی در حوزه مالی، به منظور شناسایی و مقابله موثرتر با تخلفات.
شفافیت و تبادل اطلاعات: الزام به دقت بیشتر در ثبت و گزارشدهی تراکنشها و تسهیل دسترسی نهادهای ذیصلاح به اطلاعات مالی، برای ردیابی دقیقتر جریانهای مشکوک.
رویکرد ریسکمحور: تمرکز منابع و اقدامات نظارتی بر بخشها و فعالیتهای مالی که دارای ریسک بالاتر پولشویی و تأمین مالی تروریسم هستند.
بهروزرسانی مفاهیم مالی نوین: اصلاح و افزودن تعاریف مربوط به داراییهای مجازی (ارزهای دیجیتال)، نهادهای غیرانتفاعی و سایر فعالیتهای مالی نوظهور برای پوشش کاملتر الزامات نظارتی.
این اصلاحات، نشاندهنده عزم سیستم بانکی و نظارتی برای ایجاد محیطی شفافتر و کاهش بستر برای فعالیتهای غیرقانونی است که میتواند در بلندمدت بر ثبات قیمت طلا و دلار تأثیرگذار باشد.
تثبیت جایگاه مرکز مبادله ارز و طلا و تأثیر آن بر قیمت طلا و دلار
یکی از جنبههای برجسته آییننامه جدید، تثبیت رسمی و تقویت جایگاه مرکز مبادله ارز و طلای ایران است. این مرکز، تحت نظارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، با اجرای مکانیسمهای کنترلی دقیق، نقش محوری در ساماندهی بازار ارز و طلا ایفا میکند. اقدامات این مرکز شامل موارد زیر است:
شناسایی دقیق مشتریان (احراز هویت) برای جلوگیری از مبادلات ناشناس.
گزارشدهی فوری معاملات مشکوک به نهادهای اطلاعاتی و قضایی.
ثبت و نگهداری جامع سوابق تمامی معاملات انجام شده.
ردیابی یکپارچه و لحظهای جریانهای ارزی و طلایی در سطح کشور.
هدف از این اقدامات، کاهش واسطهگریهای غیرمجاز، افزایش شفافیت در نرخگذاریها و بهبود مدیریت کلان جریانهای ارزی کشور است. انتظار میرود این اقدامات، با کاهش نوسانات کوتاهمدت، به ایجاد ثبات در قیمت طلا و دلار در افق میانمدت کمک کند.
چرا بازار طلا و دلار به اصلاحات سیاستی واکنش نشان نداد؟
با وجود تلاشهای نظام مالی برای تقویت نظارت و مبارزه با پولشویی، تداوم رشد قیمت طلا و دلار در روز گذشته نشاندهنده غلبه عوامل دیگری بر اثرات سیاستی کوتاهمدت است. این رفتار بازار میتواند ناشی از دلایل زیر باشد:
انتظارات تورمی ریشهدار: در اقتصادی که سالها با تورم بالا دست و پنجه نرم کرده، انتظارات تورمی به یک عامل روانشناختی قدرتمند تبدیل شده است که حتی در برابر تغییرات سیاستی نیز به سرعت تعدیل نمیشود. مردم برای حفظ ارزش دارایی خود به سمت بازارهای موازی سوق پیدا میکنند.
تقاضای پناهگاهی: طلا و دلار در ایران همواره به عنوان پناهگاهی امن در دوران بیثباتی اقتصادی و تورم بالا شناخته میشوند. هر گونه سیگنالی از نااطمینانی اقتصادی یا کاهش ارزش پول ملی، به سرعت تقاضا برای این داراییها را افزایش میدهد.
در نهایت، میتوان نتیجه گرفت که اگرچه بازنگری آییننامهها و تقویت نهادهای نظارتی گامی ضروری در مسیر شفافیت و ثبات مالی است، اما برای مهار کامل ماراتن صعودی طلا و دلار و دستیابی به ثبات پایدار در بازارها، نیازمند اتخاذ سیاستهای کلان اقتصادی جامعتر و مدیریت انتظارات عمومی در بلندمدت هستیم. بدون پرداختن به ریشههای اصلی تورم و بیثباتی، صرفاً تغییر در ساختارهای نظارتی نمیتواند به تنهایی تغییرات چشمگیری در روند قیمتی ایجاد کند.
مطالب مرتبط
- جهش دوباره قیمت دلار در بازار آزاد: تحلیلگران بازگشت به کانالهای قیمتی پایینتر را بعید میدانند
- قیمت سکه در میانه آذرماه بیش از ۸ میلیون تومان اوج گرفت؛ رکوردشکنی جدید در بازار طلا و سکه
- افزایش تقاضا و تورم؛ مسیر بعدی قیمت دلار در آستانه سال نو میلادی تعیین شد
- هشدار سازمان مالیاتی: دریافت مالیات اضافی از مشتریان غیرقانونی است، مگر در موارد خاص
