بازار ارز ایران در دهمین روز آذرماه سال ۱۴۰۴، شاهد یکی از پرنوسانترین روزهای خود بود؛ رویدادی که طی آن قیمت دلار در بازار آزاد با جهشی بیسابقه، از تمامی رکوردهای پیشین عبور کرد و به سطوح تاریخی جدیدی رسید. این افزایش خیرهکننده که همزمان با رشد چشمگیر نرخ یورو و درهم رخ داد، نشاندهنده تقویت شدید انتظارات تورمی و افزایش تقاضا برای دلار به عنوان یک دارایی امن در کشور است. تحلیلگران اقتصادی، این تحولات را نتیجه مجموعهای از فشارهای بنیادی و روانی بر بازار ارز ایران میدانند که میتواند پیامدهای گستردهای برای اقتصاد و معیشت جامعه داشته باشد.
جهش بیسابقه قیمت دلار در معاملات میانی روز
بر اساس گزارشهای واصله از خبرگزاریهای معتبر اقتصادی، قیمت دلار در ساعات میانی روز جاری (۱۰ آذر ۱۴۰۴) شاهد افزایشی معادل یکهزار و ۷۲۵ تومان بود. این صعود ناگهانی، نرخ فروش دلار در بازار آزاد را به رقم بیسابقه ۱۱۹ هزار و ۱۰۵ تومان رساند. نکته قابل تأمل اینجاست که در مقابل این پویایی در بازار آزاد، نرخ رسمی دلار در مرکز مبادله ارزی همچنان در محدوده ۷۳ هزار و ۹۱ تومان ثابت مانده است. این شکاف عمیق میان نرخ رسمی و بازار آزاد، بار دیگر به وضوح نشان میدهد که قیمت دلار در بازار آزاد بیش از آنکه تحت تأثیر مکانیزمهای عرضه و تقاضای کنترلشده باشد، به شدت به انتظارات، هیجانات معاملهگران و تحولات کلان اقتصادی و سیاسی واکنش نشان میدهد. این وضعیت، فرصتهایی برای آربیتراژ (کسب سود از تفاوت قیمت) ایجاد کرده و میتواند به افزایش تقاضای کاذب در بازار دامن بزند.
نوسانات گسترده در نرخ ارزهای دیگر و پشت پرده افزایش قیمت دلار
صعود قیمت دلار تنها محدود به این ارز نماند و سایر ارزهای پرمعامله نیز در ساعت ۱۶ عصر امروز با افزایش قابل توجهی مواجه شدند. نرخ یورو در بازار آزاد به ۱۳۸ هزار و ۵۸۰ تومان رسید و درهم امارات نیز با عبور از آستانه ۳۲ هزار تومان، در نهایت در رقم ۳۲ هزار و ۴۳۸ تومان معامله شد. پوند انگلیس نیز با روندی مشابه، خود را به ۱۵۷ هزار و ۷۳۰ تومان رساند.
نوسانات امروز از همان ساعات ابتدایی گشایش بازار نمایان بود. دلار کار خود را با قیمت ۱۱۷ هزار و ۳۸۰ تومان آغاز کرد و توانست سقف مقاومتی ۱۱۷ هزار تومانی را که طی روزهای گذشته بارها مانع رشد بیشتر قیمت دلار شده بود، بشکند. شکست این مرز روانی، موجی از تقاضا را به بازار سرازیر کرد که شتاب رشد قیمتها را بیش از پیش افزایش داد.
بررسی روند نرخ ارز در ساعات اولیه روز نیز حاکی از رشد ۷۳۰ تومانی قیمت دلار نسبت به صبح بود که آن را به ۱۱۸ هزار و ۱۲۰ تومان رساند. این افزایشهای متوالی در بازههای زمانی کوتاه، از قرار گرفتن بازار در یک «روند صعودی شتابدار» حکایت دارد که معاملهگران را به ادامه این روند امیدوار ساخته است.
تحلیل عوامل محرک و چشمانداز آینده قیمت دلار
روند صعودی بیسابقه قیمت دلار و سایر ارزها در دهم آذرماه ۱۴۰۴، نتیجه پیچیدهای از عوامل اقتصادی، سیاسی و روانشناختی است. درک این عوامل برای پیشبینی مسیر آینده بازار ارز ایران حیاتی است. این عوامل را میتوان در دو دسته کلی قرار داد:
عوامل بنیادین و اقتصادی: شامل تشدید انتظارات تورمی و افزایش تقاضا برای دلار به عنوان دارایی امن در برابر کاهش ارزش پول ملی، در کنار محدودیتهای عرضه در بازار آزاد که بر اثر سیاستهای ارزی و کاهش منابع ارزی کشور تشدید شده است.
عوامل ساختاری و روانشناختی: از جمله شکاف عمیق و روزافزون بین نرخ رسمی و قیمت دلار در بازار آزاد که به ایجاد فرصتهای آربیتراژ و افزایش تقاضای سفتهبازانه منجر میشود، و همچنین تأثیر فزاینده التهابات سیاسی-اقتصادی داخلی و بینالمللی بر رفتار هیجانی معاملهگران و دلالان.
در چنین شرایطی، رفتارهای هیجانی میتواند به تشدید نوسانات کمک کرده و ثبات بازار را به چالش بکشد. پایداری این روند صعودی و آینده قیمت دلار به شدت به واکنش سیاستگذاران و توانایی آنها در کنترل انتظارات تورمی و مدیریت عرضه و تقاضا در بازار بستگی خواهد داشت. نظارت بر تحولات اقتصادی جهانی و منطقهای نیز در تحلیلهای آتی بسیار مهم است.
پرسشهای متداول درباره افزایش قیمت دلار
۱. چرا قیمت دلار امروز تا این اندازه افزایش یافت؟
افزایش امروز قیمت دلار ترکیبی از عوامل اقتصادی و روانی بوده است. عبور دلار از سطح مقاومت ۱۱۷ هزار تومانی، انتظارات صعودی را به شدت تقویت کرده و موجب افزایش چشمگیر تقاضا در بازار آزاد شد. همچنین، نگرانیهای مرتبط با تورم و عدم اطمینان اقتصادی، سرمایهها را به سمت داراییهای امن نظیر دلار سوق داده است.
۲. تفاوت نرخ مرکز مبادله و بازار آزاد به چه دلیل است؟
نرخ مرکز مبادله توسط سیاستگذار و بر اساس عرضه محدود و کنترلشده تعیین میشود که غالباً برای واردات کالاهای اساسی و مصارف دولتی در نظر گرفته شده است. اما بازار آزاد تحت تأثیر عرضه و تقاضای واقعی، انتظارات تورمی و هیجانات اقتصادی فعالیت میکند. این تفاوت در ماهیت و مکانیزم تعیین نرخ دلار، فاصله عمیقی میان دو نرخ ایجاد کرده و به پدیدهای به نام آربیتراژ دامن میزند.
۳. آیا افزایش نرخ درهم میتواند نشانه رشد دوباره قیمت دلار باشد؟
بله، معمولاً افزایش نرخ درهم امارات سیگنالی مهم برای رشد قیمت دلار در ایران محسوب میشود. از آنجا که بخش قابل توجهی از مبادلات تجاری ایران با امارات متحده عربی انجام میشود و واردکنندگان نیاز مبرمی به درهم دارند، هرگونه افزایش درهم میتواند مستقیماً بر قیمت دلار نیز تأثیر بگذارد و با فاصله زمانی کوتاهی به افزایش آن منجر شود.
۴. آیا شکستن مقاومت ۱۱۷ هزار تومان برای دلار به معنای آغاز یک روند صعودی جدید است؟
شکستن مقاومتهای روانی مهم در نمودار قیمت دلار، اغلب نشانهای از ورود بازار به فاز جدیدی از نوسانات است. برای تأیید یک روند صعودی پایدار، نیاز است که قیمت دلار در روزهای آینده بالای این سطح تثبیت شود. با این حال، عوامل سیاسی و اقتصادی کلان، در کنار سیاستهای بانک مرکزی، نقش تعیینکنندهای در ادامه مسیر قیمت دلار خواهند داشت و این موضوع به تنهایی تضمینکننده یک روند دائمی نیست.
مطالب مرتبط
- رشد ۱۲ درصدی فروش واحدهای مسکونی، نویدبخش رونق جدید در بازار مسکن است
- گره کور بازگشایی نمادهای استانی سهام عدالت؛ تعلل در برگزاری مجامع همچنان ادامه دارد
- سیاست بنزین سه نرخی، گامی ضروری برای مهار مصرف اما ابهام در سهمیه نوشمارهها نیازمند بازنگری فوری است
- سازمان امور مالیاتی تأکید کرد: معافیت مالیاتی کالاهای اساسی و خدمات منتخب، همچنان پابرجا است
